- Walter Fisher (1980s): Introduceerde de Narrative Paradigm Theory. Volgens hem denken mensen van nature in verhalen, niet in logische argumenten.
- Jerome Bruner: Een cognitief psycholoog die stelde dat verhalen essentieel zijn voor hoe mensen de wereld begrijpen en betekenis geven aan ervaringen.
- Joseph Campbell: Onderzocht mythen en verhalen uit verschillende culturen. Hij ontdekte dat veel verhalen dezelfde structuur volgen – de bekende Hero’s Journey, die veel wordt gebruikt in films en boeken.
Wat is storytelling?
Storytelling is het overbrengen van informatie of een boodschap via een verhaal. In plaats van losse feiten of droge data, worden gebeurtenissen en ideeën gepresenteerd in de vorm van een narratief, met personages, emoties en een duidelijke verhaallijn. Het doel is vaak om te informeren, te inspireren of een bepaald gevoel op te roepen. Storytelling wordt gebruikt in onder andere marketing, onderwijs, journalistiek en de zorg – eigenlijk overal waar communicatie plaatsvindt. Waarom? Dat licht ik hieronder toe!
Voordelen van storytelling
We gebruiken storytelling omdat het een aantal voordelen heeft, hieronder bespreek ik de belangrijkste!
1. Verhalen blijven beter hangen
Mensen zijn van nature verhalenvertellers én -luisteraars. Ons brein onthoudt informatie veel beter als die is verwerkt in een verhaallijn met personages, emoties en een logische volgorde. In tegenstelling tot losse feitjes of cijfers, maakt een verhaal gebruik van structuur en betekenis – en dat helpt bij het opslaan in ons geheugen. Denk maar aan een anekdote die je jaren later nog weet, terwijl je de droge statistieken uit datzelfde college al lang bent vergeten.
2. Het spreekt emoties aan
Verhalen raken mensen op een persoonlijk niveau. Of het nu gaat om blijdschap, verdriet, spanning of hoop – verhalen zorgen ervoor dat we iets voelen. En als we geraakt worden, luisteren we beter en zijn we eerder geneigd om de boodschap serieus te nemen. Dit is ook waarom storytelling zo krachtig is in campagnes, reclame of voorlichting: het maakt onderwerpen tastbaar en herkenbaar.
3. Het maakt complexe dingen begrijpelijk
Moeilijke thema’s – zoals klimaatverandering, economische ongelijkheid of wetenschappelijke theorieën – kunnen abstract of overweldigend aanvoelen. Door deze onderwerpen te vertellen aan de hand van een verhaal (bijvoorbeeld door een persoon te volgen die ermee te maken heeft), wordt de informatie concreet en begrijpelijk. Een verhaal geeft context, voorbeelden en een menselijke invalshoek, waardoor de luisteraar makkelijker mee kan.
4. Het zorgt voor verbinding
Wanneer iemand een verhaal deelt, ontstaat er vaak een gevoel van herkenning of empathie. Je ziet de ander als mens en voelt een band, zelfs als je elkaar niet kent. Dit maakt storytelling een krachtig hulpmiddel in communicatie, onderwijs of therapie: het bouwt bruggen tussen mensen en culturen. Ook in teams of organisaties versterkt het de onderlinge band als mensen verhalen delen over hun ervaringen.
5. Het motiveert en inspireert
Een goed verteld verhaal kan mensen echt raken en iets in beweging zetten. Denk aan een inspirerend levensverhaal van iemand die obstakels overwon – dat kan anderen stimuleren om zelf ook stappen te zetten. In marketing zorgt het voor actie (zoals een aankoop), in onderwijs tot motivatie om te leren, en in maatschappelijke campagnes tot betrokkenheid of gedragsverandering. Verhalen laten zien dat verandering mogelijk is, en geven betekenis aan abstracte doelen.
Nadelen van storytelling
Maar uiteraard bestaan er ook een aantal nadelen, ik licht ze hieronder toe!
1. Risico op vervorming van de werkelijkheid
Verhalen vereenvoudigen vaak de werkelijkheid om ze begrijpelijk en boeiend te maken. Daarbij kunnen belangrijke details verloren gaan of worden aangepast om het verhaal “mooier” of logischer te maken. Denk bijvoorbeeld aan campagnes die één succesverhaal uitlichten, terwijl het in werkelijkheid om een uitzondering gaat. Hierdoor kan een verhaal een vertekend beeld geven en misverstanden in stand houden.
2. Het kan worden ingezet voor manipulatie
Storytelling is emotioneel krachtig, en dat maakt het kwetsbaar voor misbruik. In reclame, politiek of media kan een goed verteld verhaal mensen overtuigen van iets dat feitelijk onjuist of misleidend is. Bijvoorbeeld door selectief bepaalde informatie te vertellen, of door gevoelens van angst, hoop of boosheid op te wekken, zonder een eerlijke context. Zo kan storytelling mensen beïnvloeden zonder dat ze het zelf doorhebben.
3. Emotie krijgt soms voorrang op logica
Een sterk emotioneel verhaal kan ervoor zorgen dat mensen minder kritisch nadenken over de inhoud. Als je ontroerd of geraakt bent, ben je eerder geneigd om iets te geloven, ook als het niet helemaal klopt. Dit kan ertoe leiden dat beslissingen worden genomen op basis van gevoel in plaats van op feiten of analyse. Dat is niet altijd erg, maar kan wel problematisch zijn in bijvoorbeeld beleidsvorming of journalistiek.
4. Niet iedereen interpreteert een verhaal op dezelfde manier
Verhalen zijn subjectief – hoe een verhaal overkomt hangt sterk af van wie er luistert. Iemands cultuur, achtergrond, taal, overtuigingen en ervaringen kleuren hoe een verhaal wordt geïnterpreteerd. Wat voor de één inspirerend is, kan voor de ander ongeloofwaardig, ongemakkelijk of zelfs aanstootgevend zijn. Daardoor is het soms lastig om met één verhaal iedereen te bereiken of om de boodschap eenduidig over te brengen.
Wie heeft storytelling ‘bedacht’?
Storytelling is geen moderne uitvinding – mensen vertellen verhalen sinds het ontstaan van taal. Maar er zijn wel wetenschappers geweest die het concept diepgaand hebben onderzocht:
