- Thinking, Fast and Slow – Daniel Kahneman
- The Power of Habit – Charles Duhigg
- The Righteous Mind: Why Good People Are Divided by Politics and Religion – Jonathan Haidt
- Caste: The Origins of Our Discontents – Isabel Wilkerson
- Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men – Caroline Criado Perez
- Why So Many Incompetent Men Become Leaders: And How to Fix It – Tomas Chamorro-Premuzic
- Biased: Uncovering the Hidden Prejudice That Shapes What We See, Think, and Do – Jennifer Eberhardt
- The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You – Eli Pariser
- Connected: The Surprising Power of Our Social Networks and How They Shape Our Lives – Nicholas Christakis & James Fowler
- Weapons of Math Destruction – Cathy O’Neil
Omgaan met mensen die op ons lijken: waarom doen we dat?
We voelen ons van nature aangetrokken tot mensen die op ons lijken, omdat het ons een gevoel van veiligheid, herkenning en begrip geeft. Dit komt deels door evolutionaire en psychologische factoren. Maar waarom willen we omgaan met mensen die op ons lijken? Dat lees je in dit artikel!
De 5 redenen waarom we graag omgaan met mensen die op ons lijken
Er bestaan verschillende redenen waarom we graag omgaan met mensen die op ons lijken. Hieronder leg ik de 5 voornaamste redenen uit waarom we dit doen. Lees snel verder!
1. Het is vertrouwd en comfortabel
Mensen voelen zich vaak lekkerder bij anderen die hetzelfde denken, dezelfde waarden hebben of dezelfde interesses delen. Het maakt het makkelijker om goed met elkaar om te gaan en zorgt voor een sterker gevoel van verbondenheid.
Stel je voor dat je naar een feestje gaat waar iedereen gek is op dezelfde muziek die jij leuk vindt. Al snel raak je in gesprek met iemand die dezelfde bands en nummers waardeert. Het gesprek verloopt soepel, je voelt je verbonden, en er ontstaan weinig misverstanden omdat jullie hetzelfde smaak en interesses delen. Hierdoor geniet je meer van de tijd samen en voel je je op je gemak.
2. Bevestiging van onszelf
We vinden het fijn wanneer anderen onze overtuigingen en gedragingen bevestigen. Het geeft ons meer zekerheid over onze eigen keuzes als we zien dat anderen hetzelfde denken of doen. Het versterkt het gevoel dat we op de juiste weg zitten.
Bijvoorbeeld wanneer je besluit om een plantaardig dieet te volgen, maar je twijfelt of het wel de juiste keuze is. Op kantoor raak je tijdens de lunch met iemand in gesprek die ook plantaardig eet en die enthousiast vertelt over de voordelen. Je merkt dat je je meer zeker voelt over je keuze, omdat iemand anders hetzelfde doet en het als positief ervaart. Het versterkt je vertrouwen in je eigen beslissing.
3. Makkelijkere communicatie
Mensen die dezelfde achtergrond of manier van denken hebben, snappen elkaar vaak sneller. Hierdoor lopen gesprekken soepeler en is het soms fijner om met elkaar om te gaan, omdat je minder hoeft uit te leggen en meteen op dezelfde lijn zit.
Wanneer je bijvoorbeeld met een collega spreekt die ook ervaring heeft in hetzelfde vakgebied. Omdat jullie beiden de technische termen en werkwijzen begrijpen, kunnen jullie snel tot de kern van de zaak komen zonder alles steeds opnieuw uit te leggen. Het gesprek gaat vlot en je merkt dat je het fijn vindt om met deze collega samen te werken.
4. Groepsdynamiek en overleving
In de evolutie was het belangrijk om je aan te sluiten bij een groep die op jou leek, omdat dat je kansen op overleven vergrootte. Mensen die met anderen omgingen die dezelfde eigenschappen of overtuigingen hadden, hadden meer kans om te overleven. Dit instinct om bij soortgenoten te willen horen, zit nog steeds in ons.
Denk maar aan wanneer je in een nieuw team begint op je werk. Je merkt dat je je sneller op je gemak voelt bij collega’s die dezelfde hobby’s of interesses hebben als jij, zoals bijvoorbeeld dezelfde sport of muziek. Omdat jullie gelijkgestemd zijn, voel je je makkelijker verbonden en werk je beter samen. Dit gevoel van 'bij een groep horen' helpt je om je sneller thuis te voelen en je werk beter te doen.
5. Onbewuste voorkeur
Verschillende onderzoeken tonen aan dat mensen van nature een voorkeur hebben voor anderen die op hen lijken, zowel in uiterlijk, gedrag als denkpatronen. Dit komt door een psychologisch mechanisme dat zorgt voor veiligheid en vertrouwdheid: "similarity-attraction effect". Dit effect werd voor het eerst uitgebreid bestudeerd door sociaal psycholoog Donn Byrne in de jaren 70. Hij toonde aan dat mensen zich meer aangetrokken voelen tot anderen die vergelijkbare kenmerken hebben. Lees hier meer over in zijn wetenschappelijke publicatie "The Attraction Paradigm".
Waarom kan dit negatieve gevolgen hebben?
Het is vaak prettig en vanzelfsprekend om tijd door te brengen met mensen die op ons lijken, maar dit kan ook nadelen hebben. Door alleen met gelijkgestemden om te gaan, ontstaat er weinig diversiteit, terwijl juist verschillende perspectieven en ervaringen ons kunnen verrijken. Hieronder bespreek ik nog een aantal negatieve gevolgen!
1. Beperkte perspectieven en tunnelvisie
Als we alleen omgaan met gelijkgestemden, lopen we het risico vast te komen zitten in een "bubbel". We worden minder blootgesteld aan andere ideeën, waardoor we minder kritisch nadenken en minder openstaan voor andere perspectieven.
2. Er ontstaat groepsdruk
Wanneer iedereen in een groep dezelfde mening deelt, kan er groepsdruk ontstaan om geen kritische vragen te stellen. Dit kan zorgen voor slechte beslissingen, omdat afwijkende meningen niet worden gehoord of serieus genomen.
3. Vooroordelen en discriminatie
Mensen kunnen onbewust bevooroordeeld raken tegen anderen die buiten hun groep vallen. Dit kan zorgen voor segregatie, stereotypering en zelfs discriminatie, omdat "de ander" als vreemd of minder betrouwbaar wordt gezien.
4. Verminderde innovatie en groei
Diversiteit in gedachten en achtergronden zorgt vaak tot creatieve oplossingen en betere resultaten. Door alleen met gelijkgestemden om te gaan, missen we waardevolle inzichten die kunnen helpen bij persoonlijke en professionele groei.
5. Polariserende samenleving
Wanneer groepen zich steeds meer afzonderen en alleen omgaan met mensen die op ze lijken, ontstaat polarisatie. Dit kan zorgen voor onbegrip, spanningen en zelfs conflicten tussen verschillende groepen in de samenleving.
In welke situaties kan dit problemen opleveren?
Dit gedrag komt op veel plekken voor, vaak zonder dat mensen het doorhebben. Hieronder bespreek ik een aantal voorbeeldsituaties!
1. Tijdens sollicitaties en op werkvloer
Werkgevers geven vaak (onbewust) de voorkeur aan kandidaten die op henzelf lijken qua achtergrond, opleiding of interesses. Dit heet "affiniteitsbias". Hierdoor kunnen bedrijven onbedoeld zorgen voor minder diversiteit en blijven bepaalde groepen ondervertegenwoordigd. In veel sectoren, zoals tech of finance, zie je hierdoor een "old boys network" waar mensen elkaar via-via aannemen, waardoor er een witte-mannencultuur blijft bestaan.
2. In het onderwijs
Leerlingen met een vergelijkbare sociale of economische achtergrond voelen zich vaak makkelijker bij elkaar op hun plek, omdat ze dezelfde ervaringen en referentiekaders delen. Ook kunnen docenten onbewust meer favoriet zijn van leerlingen die op hen lijken, bijvoorbeeld qua gedrag of denkwijze. Bij scholen met een homogene groep, waar weinig diversiteit is, krijgen leerlingen minder kans om in contact te komen met andere perspectieven en ideeën.
3. Politiek, nieuwsberichten en polarisatie
Politieke partijen en bewegingen trekken vaak mensen aan die hetzelfde denken, wat zorgt voor 'echokamers'. In zo'n bubbel horen mensen vooral de meningen die ze al hebben, waardoor hun standpunten sterker worden en polarisatie toeneemt. Daarnaast volgen mensen vaak nieuwsbronnen die hun eigen ideeën bevestigen, waardoor ze in hun eigen gelijk blijven geloven. Politici halen vaak mensen uit hun eigen netwerk, waardoor het voor buitenstaanders lastiger wordt om door te breken.
4. Door algoritmes op social media
Algoritmes op social media tonen je vooral dingen die aansluiten bij je eigen interesses en meningen. Dit zorgt ervoor dat je wereldbeeld versterkt wordt en je minder in contact komt met andere standpunten. Online groepen en forums bestaan vaak uit mensen die hetzelfde denken, waardoor extremere meningen soms sterker worden en er minder ruimte is voor andere ideeën.
5. Gesloten gemeenschappen
Mensen wonen vaak in buurten met anderen die een vergelijkbare sociale of etnische achtergrond hebben. Hierdoor ontstaan "gesloten gemeenschappen" die minder in contact komen met anderen. Dit kan zorgen voor segregatie en minder wederzijds begrip tussen verschillende bevolkingsgroepen.
Leestips
Ik kan me voorstellen dat je je nog meer wil verdiepen in waarom we omgaan met mensen die op ons lijken. Hieronder geef ik daarom nog een paar leestips!
