- Meerdere keren moet worden herlezen om begrepen te worden.
- Veel inspanning vergt om verbanden en hoofdpunten te zien.
- Gevoelens van frustratie, verwarring of overweldiging oproept.

Ingewikkelde teksten: waarom schrijven we ze?
Ingewikkelde teksten worden vaak gebruikt om een specifieke doelgroep aan te spreken of om intelligent over te komen. Maar hoe effectief is zulke communicatie eigenlijk? Is het echt nodig om met dure woorden of ingewikkelde zinsconstructies te communiceren? Soms lijkt het alsof we meer bezig zijn met slim overkomen dan met duidelijk overbrengen wat we willen zeggen. In dit artikel bespreek ik wat een ingewikkelde tekst is, waarom sommige mensen graag ingewikkeld schrijven en wat hier de de nadelen van zijn. Lees dus snel verder!
Wat is een ingewikkelde tekst?
Je kunt een ingewikkelde tekst herkennen aan taalgebruik, de structuur van een tekst, de inhoud, de lezersgerichtheid en de visuele presentatie. Hieronder licht ik dit toe!
1. Taalgebruik
Het gebruik van jargon, veel vaktaal of technische termen, die alleen voor specialisten begrijpelijk zijn. Bijvoorbeeld: "De polymerisatiekinetiek van deze composiet is anisotroop afhankelijk van de directionele bepolarisatie."
Maar ook lange en ingewikkelde zinnen die uit meerdere bijzinnen bestaan en een ingewikkelde structuur hebben. Bijvoorbeeld: "Gezien de niet-lineaire correlatie tussen de vooraf bepaalde factoren, zoals klimatologische parameters en antropogene invloed, blijkt het lastig om eenduidige conclusies te trekken over de ecologische impact."
Zogeheten archaïsch of formeel taalgebruik, dus verouderde woorden of onnodig formele bewoordingen. Bijvoorbeeld: "Het zal u niet ontgaan zijn dat genoemde allocatie in de beleidsvorming ter discussie staat."
2. De structuur van de tekst
Een tekst zonder duidelijke opbouw mist vaak een heldere indeling, zoals een inleiding, een middenstuk en een conclusie. Hierdoor wordt het lastig om verbanden te leggen en de rode draad te volgen.
Het probleem kan ook ontstaan doordat er te veel informatie in één alinea wordt gestopt. Lange alinea's volgepropt met feiten en argumenten zonder onderverdeling zorgen ervoor dat de lezer al snel het overzicht verliest.
Daarnaast maakt het ontbreken van kopjes of opsommingen een tekst nog onduidelijker. Een doorlopende stroom van tekst zonder visuele aanknopingspunten maakt het lastig om snel te zien wat belangrijk is en waar je als lezer je aandacht op moet richten.
3. De inhoud van de tekst
Een tekst wordt al snel ingewikkeld als er abstracte of theoretische concepten in staan. Dit zijn ideeën die worden besproken zonder dat er duidelijke voorbeelden of uitleg bij komt kijken. Denk bijvoorbeeld aan een zin als: "Het proces wordt gekenmerkt door een emergent netwerk van iteratieve afhankelijkheden die zich stabiliseren na chaotische interacties". Zonder extra uitleg blijft zoiets heel lastig te begrijpen.
Het wordt nog ingewikkelder als de tekst ook nog eens vol staat met verwijzingen naar bijlagen, tabellen of voetnoten. Als je continu heen en weer moet bladeren om alles te snappen, wordt het al snel frustrerend.
Daarnaast gebruiken schrijvers vaak impliciete informatie. Ze gaan ervan uit dat je al weet waar het over gaat, zonder dingen goed uit te leggen. Daardoor kunnen lezers die minder bekend zijn met het onderwerp het gevoel krijgen dat ze de draad kwijtraken.
4. De tekst is gericht op een specifiek publiek
Een tekst kan ook ingewikkeld worden als deze niet is afgestemd op het publiek. Dit gebeurt wanneer de schrijver geen rekening houdt met het kennisniveau van de lezers en daardoor onvoldoende context of toelichting geeft.
Bovendien wordt het nog lastiger als moeilijke concepten niet worden verduidelijkt met behulp van voorbeelden, illustraties of grafieken. Zonder praktijkvoorbeelden of visualisaties blijft de inhoud vaak abstract en moeilijk te begrijpen.
5. De visuele presentatie van de tekst
Een tekst kan ook ingewikkeld overkomen door de manier waarop deze visueel is vormgegeven. Als er bijvoorbeeld kleine lettertypes worden gebruikt en weinig witruimte is, oogt een pagina al snel te druk en onoverzichtelijk.
Dit wordt nog erger als er geen duidelijke visuele structuur is. Teksten zonder duidelijke paragrafen, alinea’s, opsommingen of vetgedrukte kernwoorden maken het moeilijk om snel belangrijke informatie te vinden of de tekst prettig te lezen.
Wanneer ervaart iemand een tekst als ingewikkeld?
Een tekst kan voor een lezer om verschillende redenen als ingewikkeld worden ervaren. Een tekst is ingewikkeld als het: