Heeft social media de communicatie tussen mensen verslechterd?
In de afgelopen decennia heeft de opkomst van social media een ware revolutie teweeggebracht in de manier waarop we met elkaar communiceren. Social media platforms zoals Facebook, Twitter (X), Instagram, Snapchat, TikTok en LinkedIn hebben de wereld verbonden op een manier die voorheen ondenkbaar was.
Zo kun je via social media op verschillende manieren communiceren. Je hoeft bijvoorbeeld de deur niet meer uit om de liefde van je leven te vinden, bij te praten met je moeder of te discussiëren met collega’s over politiek. Hoewel dit allemaal klinkt als een enorme vooruitgang, heeft social media naast positieve, helaas ook negatieve effecten op de manier waarop we met elkaar communiceren. Denk bijvoorbeeld aan sociale isolatie, cyberpesten en polarisatie.
In dit artikel onderzoek ik op welke manier social media impact heeft op de communicatie tussen mensen. Dit doe ik door de negatieve en positieve effecten van social media onder de loep te nemen. Lees snel verder!
Positieve effecten van social media op onze communicatie
Hoewel er veel discussie is over de negatieve impact van social media, zijn er gelukkig ook een aantal positieve gevolgen voor de manier waarop we met elkaar communiceren. Hieronder bespreek ik er een paar!
1. Snel en eenvoudig communiceren
Dankzij social media kunnen we makkelijk en snel met elkaar communiceren. Afstand vormt hierbij geen belemmering meer doordat we online met elkaar verbonden zijn. Voorheen konden we natuurlijk bellen en mailen, maar via social media is een bericht of een foto nog eenvoudiger gedeeld.
2. Wereldwijde en interculturele communicatie
Social media heeft de wereld kleiner gemaakt door mensen over de hele wereld met elkaar in contact te brengen. Het gevolg hiervan is dat mensen in staat zijn om gemakkelijk met elkaar te communiceren en relaties op te bouwen met mensen op afstand. Een mooie bijkomstigheid is dat men ook eerder in contact komt met verschillende culturen en achtergronden. Deze interculturele communicatie kan zorgen voor een uitwisseling van ideeën vanuit verschillende perspectieven en een grotere diversiteit aan content die gedeeld en bekeken wordt.
3. Het sluiten van vriendschappen en relaties
Zonder social media kon je eigenlijk alleen nieuwe vrienden maken op plekken waar je fysiek aanwezig was. Dankzij social media is het tegenwoordig ook mogelijk om online een vriendschap te vinden. Je kunt online discussiëren met elkaar en kunt naar mensen met dezelfde interesses zoeken. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor vriendschappen, maar ook voor een romantische relatie. Je kunt een partner vinden via verschillende sites en apps, denk aan Tinder en Happn.
4. Eenvoudig onderhouden van persoonlijke relaties
Naast het sluiten van vriendschappen en relaties, kun je deze via social media ook eenvoudig onderhouden. Je blijft via jouw social media feed op de hoogte van wat er speelt in het leven van je vrienden, familie en kennissen. Je deelt mogelijk foto's, geeft updates en stuurt berichten. Dit zorgt voor een eenvoudige en regelmatige manier van communiceren met anderen.
5. Communiceren met een gemeenschap
Op social media vind je vaak online gemeenschappen waarin mensen met dezelfde interesses eenvoudig ideeën kunnen uitwisselen, discussiëren en ervaringen kunnen delen. In zo’n online gemeenschap wordt er veel gecommuniceerd en ontstaan er vaak gevoelens van verbondenheid en saamhorigheid.
6. Educatieve communicatie
Naast het persoonlijke aspect van social media is het ook een geschikt platform om kennis en informatie uit te wisselen. Zo kun je via social media platforms toegang krijgen tot educatieve inhoud, volg je cursussen, neem je deel aan discussies en deel je kennis met anderen.
7. Gerichte zakelijke communicatie is mogelijk via advertenties
Naast persoonlijke communicatie heeft social media ook de zakelijke communicatie, dus de communicatie met klanten, veranderd. Dankzij social media kunnen bedrijven direct met hun doelgroep communiceren, feedback van klanten verzamelen, marketingcampagnes lanceren en hun merkbekendheid te vergroten op een laagdrempelige manier en op een plek waar hun doelgroep erg actief is.
Negatieve effecten van social media op onze communicatie
Je leest steeds vaker over hoe het gebruik van social media kan bijdragen aan gevoelens van stress, angst, depressie en een negatief zelfbeeld. Het voortdurend vergelijken van jezelf met anderen en de druk om aan sociale normen te voldoen, kunnen schadelijk zijn voor jouw mentale welzijn. Daarnaast kan het ook een negatieve impact hebben op de manier waarop we met elkaar communiceren.
1. Verslechtering van persoonlijke communicatie
Wanneer je ‘geobsedeerd’ raakt door je online identiteit (een nieuwe post of profielfoto bijvoorbeeld) ben je als het ware meer bezig met jezelf te profileren dan te communiceren met anderen. Denk maar aan een bezoek aan een museum of concert waar je aan het filmen en fotograferen bent met het voornaamste doel om dit te delen via social media. Vergeet je dan niet te communiceren met de mensen die daar fysiek aanwezig zijn?
2. Face-to-face communicatie wordt minder effectief
Daarnaast is het zo dat wanneer je wel veel tijd besteedt aan het geven van reacties en het versturen van DM’s, je soms toch (onbewust) minder tijd aan directe, face-to-face communicatie met anderen besteedt. Je hebt elkaar dan namelijk al ‘gesproken’ via social media, dus de behoefte om dit face-to-face te doen neemt hierdoor af.
3. Afleiding tijdens een face-to-face gesprek
Wanneer je afgeleid bent door social media kun je moeite hebben om je te concentreren op face-to-face gesprekken. Wanneer je niet kijkt, kun je het gevoel hebben dat je iets mist: FOMO. Er is immers een constante stroom van informatie en daarnaast zorgen notificaties ervoor dat je snel afgeleid bent tijdens het voeren van een gesprek.
4. Het gevaar van een sociaal isolement ligt op de loer
Hoewel social media bedoeld is om mensen met elkaar te verbinden, kan het helaas toch leiden tot gevoelens van sociale isolatie. Hoe kan dit? Dit komt doordat we ons eigen leven vaak vergelijken met het gecureerde leven van anderen. Dit kan negatieve gevoelens van eenzaamheid, jaloezie en zelfs mislukking veroorzaken. En dat terwijl het wat anderen op social media vaak heel selectief is waarbij alleen de positieve dingen worden gedeeld. Zonde dus!
5. Onoprechte communicatie en cyberpesten
Mensen kunnen zich op social media anders voordoen dan dat ze werkelijk zijn. Een reactie op een bericht of foto is vaak openbaar. Zoekt de plaatser van een reactie aandacht omdat hij weet dat mensen meelezen? Of wilt hij daadwerkelijk iets met jou delen en communiceren? Deze openbare communicatie kan leiden tot oppervlakkige en onoprechte interacties tussen mensen. Daarnaast kan het anonieme karakter van social media helaas een vruchtbare bodem zijn voor cyberpesten.
6. Verspreiden van fake news
Fake news worden op social media versterkt doordat algoritmes ons vooral dingen laten zien die we leuk vinden of waar we het mee eens zijn. Hierdoor komen we minder vaak in aanraking met andere meningen en wordt het makkelijker om in onze eigen bubbel te blijven. Fake news verspreidt zich snel, omdat het vaak sensationeel is en mensen het graag delen, vooral als het hun standpunten bevestigt.
7. Het versterken van polarisatie
De tegenstrijdige informatie op social media, en soms dus ook foute informatie, kan misverstanden vergroten. Hierdoor wordt de al bestaande kloof tussen groepen nog groter. Dit fenomeen wordt polarisatie genoemd. Meer kritisch nadenken en bewust omgaan met wat we zien en delen, kan helpen om dit te doorbreken.
Heeft social media de communicatie tussen mensen verslechterd?
Dat social media de manier waarop we communiceren heeft veranderd is een feit. Maar de vraag of social media de communicatie tussen mensen heeft verslechterd is naar mijn mening niet zo eenduidig te beantwoorden. Dit is geheel afhankelijk van het platform, iemands persoonlijkheid, type contacten en de gehele online context.
